Serię wydawaną przez Agencję Muzyczną Polskiego Radia wymyślili i jej kolejne pozycje opracowują: Marcin Gmys – Dyrektor Polskiego Radia Chopin i Jakub Puchalski – jeden z głównych głosów tego programu. Na wiele lat przed rozpoczęciem pracy w Polskim Radiu obaj panowie już się umawiali, że kiedyś przetrząsną muzyczne archiwa stacji w poszukiwaniu zapomnianych, wybitnych nagrań. Od trzech lat swoje młodzieńcze pomysły wcielają w życie.

W roku 1959, kiedy liczący 77 lat Leopold Stokowski pojawił się w kraju swoich przodków po raz pierwszy, by poprowadzić polskie orkiestry (wcześniej, w latach 20., był jedynie w Polsce prywatnie, przejazdem), gościliśmy jednego z najbardziej nowatorskich i uznanych dyrygentów XX wieku, znanego jako niezmordowany propagator nowej muzyki, mającego na swym koncie kilkadziesiąt prawykonań kompozytorów z całego świata. Stokowski był także niezrównanym popularyzatorem muzyki, co zaprowadziło go do Hollywood i ostatecznie przyniosło w 1941 roku Honorowego Oscara za muzykę do filmu „Fantasia”, wyprodukowanego przez Disneya.

Wizyty artysty w Polsce, w latach 1959 i 1960, stanowiły prawdziwe wydarzenia artystyczne i wyraziste świadectwo, że kultura polska, mimo ponurych czasów, nie daje się wymazać z mapy świata. Wybór przez Stokowskiego do swych koncertów dzieł polskich kompozytorów podkreślił tylko ich uniwersalne znaczenie i wartość. W ówczesnych relacjach z występów Stokowskiego w Polsce dominowały zachwyt i entuzjazm.

Na płycie „Leopold Stokowski in Poland” znajdziemy, nigdy wcześniej nie udostępnione fonograficznie, jedyne i niepowtarzalne kreacje „Bajki” Stanisława Moniuszki i „Stabat Mater” Karola Szymanowskiego, a także „I Symfonii” Witolda Lutosławskiego. Co prawda ten ostatni nie był zadowolony z interpretacji utworu, ale być może niechęć kompozytora należy złożyć na karb czasu, który minął od wymyślenia i opracowania ostatecznej wersji tej jednej z pierwszych kompozycji Lutosławskiego.

Dla każdego, kto włoży ten krążek do odtwarzacza, ciekawostką będą rozpoczynające płytę zapisy dźwięków z powitania Leopolda Stokowskiego w Polsce, w maju 1959 roku i płytę kończący krótki wywiad ze Stokowskim, przeprowadzony również w maju 1959 przez Witolda Stankowskiego z Polskiego Radia, w warszawskim Hotelu Bristol.

Wszystkim, którzy jeszcze nie znają serii FROM THE POLISH RADIO ARCHIVES polecamy też cztery poprzednie pozycje wydane przez Agencję Muzyczną Polskiego Radia: „Witold Małcużyński. The Legendary Wawel Castle Recital”, „Mieczysław Horszowski in Poland”, „Barbara Hesse-Bukowska. Retrospective” oraz „Eugeniusz Morawski. Kompozytor wyklęty”.

Leopold Stokowski
„Leopold Stokowski in Poland”
℗ 2010 Polskie Radio
Lista utworów:
Premiera: 10 września 2021

1. Relacja z powitania Leopolda Stokowskiego w Polsce / A report on Leopold Stokowski’s welcome to Poland (1:36) Maj 1959 / May 1959

Stanisław Moniuszko (1819-1872)
2.Bajka – uwertura fantastyczna / Fairy tale – fantasy overture (11:56)

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej / Pomeranian Philharmonic Symphony Orchestra Filharmonia Pomorska w Bydgoszczy / Pomeranian Philharmonic Hall, Bydgoszcz, 19-21.05.1960 (premiera fonograficzna / unpublished)

Karol Szymanowski (1882-1937)
Stabat Mater op. 53 na sopran, alt, baryton, chór mieszany i orkiestrę / Stabat Mater, Op. 53 for soprano, alto, baritone, mixed choir and orchestra
słowa polskie / Polish words: Józef Jankowski (25:20)

3. Stabat Mater dolorosa – Andante mesto (3:31)
4.Quis est homo qui non fleret – Moderato (5:21)
5. Eia Mater, fons amoris – Lento dolcissimo (3:31)
6. Fac me tecum pie flere – Moderato (3:14)
7. Virgo virginum praeclare – Moderato (3:21)
8. Christe, cum sit hinc exire – Andante tranquillissimo (4:52)

Alina Bolechowska – sopran, Krystyna Szczepańska – mezzosopran, Andrzej Hiolski – baryton, Chór Filharmonii Narodowej, Roman Kuklewicz – chórmistrz, Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Naro-dowej / Alina Bolechowska (soprano), Krystyna Szczepańska (mezzo-soprano), Andrzej Hiolski (baritone), Warsaw Philharmonic Chorus, Roman Kuklewicz (choirmaster), Warsaw Philharmonic Orchestra Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej / Warsaw Philharmonic Orchestra Filharmonia Narodowa w Warszawie, 22, 24 maja 1959 / Warsaw Philharmonic Hall, 22, 24 May 1959 (premiera fonograficzna / unpublished)

Witold Lutosławski (1913-1994)
I Symfonia / Symphony No. 1 (22:20)
9. Allegro giusto (4:17)
10. Poco adagio (9:08)
11. Allegretto misterioso (3:56)
12. Allegro vivace (5:44)

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej / Warsaw Philharmonic Orchestra Filharmonia Narodowa w Warszawie, 22, 24 maja 1959 / Warsaw Philharmonic Hall, 22, 24 May 1959

13. Wywiad Witolda Stankowskiego z Leopoldem Stokowskim / Leopold Stokowski in conversation with Witold Stankowski (3:17(

Nagranie w Hotelu Bristol w Warszawie, maj 1959 / Recorded at the Hotel Bristol in Warsaw, May 1959

(Alicja Żełaniec - Polskie Radio S.A. • Agencja Promocji)